Patroni bemowskich ulic #6 - Merian C. Cooper

W tym artykule przeczytasz m.in.: 

• o ulicy,
• kim jest jej patron.

Merian Caldwell Cooper (ur. 24 października 1893 w Jacksonville, zm. 21 kwietnia 1973 w San Diego) – amerykański filmowiec, reżyser i scenarzysta, a także generał brygadier Armii Stanów Zjednoczonych oraz podpułkownik pilot Wojska Polskiego, służący w lotnictwie polskim w latach 1919–1920 podczas wojny polsko-bolszewickiej, organizator Eskadry Kościuszkowskiej, ojciec Macieja Słomczyńskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari. Najpopularniejszym jego filmem był King Kong z 1933.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Był synem znanego prawnika z Florydy. Urodził się 24 października 1893 roku w Jacksonville w stanie Floryda w USA, w rodzinie plantatorów bawełny. W latach 1912–1915 był słuchaczem Akademii Marynarki Wojennej, lecz chcąc zostać lotnikiem, porzucił naukę i podjął pracę jako dziennikarz. Po wybuchu wojny światowej, poszukując przygód starał się dostać do Europy, lecz mu się to nie powiodło, po czym w 1916 wstąpił do amerykańskiej Gwardii Narodowej i uczestniczył w walkach przeciwko Pancho Villi na pograniczu z Meksykiem. W 1917 roku ukończył szkołę pilotażu w Nowym Jorku, a następnie został wysłany na wojnę do Europy wraz z Amerykańskim Korpusem Ekspedycyjnym. Służył jako pilot bombowca DH.4. Jesienią 1918 roku pilotując samolot został zestrzelony i aby ratować obserwatora, lądował przymusowo, przy czym doznał poparzeń i dostał się do niewoli niemieckiej.

Wojna polsko-bolszewicka

Po zawieszeniu broni 11 listopada 1918 powrócił do Francji, po czym przyjechał do Polski w lutym 1919 w ramach misji ARA (American Relief Administration), która pod kierunkiem Herberta Hoovera niosła pomoc humanitarną zniszczonej Europie. Cooper przydzielony został do misji żywnościowej we Lwowie i włączył się do akcji humanitarnej, a ponadto odwiedzał okopy polskich żołnierzy usytuowane na pierwszej linii walk, czym zyskał sobie ich szacunek. Poznał gen. Tadeusza Rozwadowskiego, z którym rozmawiał o możliwości służby amerykańskich lotników po stronie polskiej. Cooper miał pewne związki z Polską, gdyż jego pradziadek pułkownik John Cooper walczył w bitwie pod Savannah u boku Kazimierza Pułaskiego i uważał go za przyjaciela. Pamięć o tym przekazywana z pokolenia na pokolenie spowodowała, że Merian Cooper postanowił spłacić Polsce dług wdzięczności. Pisał, że w rodzinie traktowano to jako nakaz. Był lotnikiem; oficerów tej broni bardzo brakowało, więc w porozumieniu z gen. Rozwadowskim pojechał w maju do Warszawy, gdzie ponowił swą ofertę Naczelnikowi Państwa Józefowi Piłsudskiemu.

Piłsudski przyjął ofertę niechętnie, miał stwierdzić, że „najemników nie potrzebujemy”, jednak, po krótkim wahaniu, wyraził zgodę na zwerbowanie kilku doświadczonych lotników amerykańskich, w związku z czym Cooper wrócił na początku lipca 1919 do Paryża. Spotkał tam znanego mu z walk we Francji majora Cedrika Fauntleroya, którego namówił do swojej idei i wspólnie zebrali dalszych lotników amerykańskich gotowych do służby w Polsce. W połowie września 1919 grupa ośmiu amerykańskich lotników, a później jeszcze trzech, przybyła do Polski. Zostali przydzieleni do 7. Eskadry Myśliwskiej, stacjonującej na lotnisku na Lewandówce pod Lwowem. Od grudnia 1919 Eskadra przyjęła nazwę 7. Eskadry Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki. Cooper został zastępcą dowódcy eskadry, mjr. Fauntleroya oraz dowodził jedną z jej dwóch grup, grupą Pułaski.

Kariera filmowa

Po zakończeniu wojny Cooper powrócił do Stanów Zjednoczonych, gdzie ponownie pracował jako dziennikarz, jednocześnie z zamiłowania podróżował po mało uczęszczanych miejscach świata. Stał się dokumentalistą i producentem filmowym w Hollywood. Nakręcił dokumentalne filmy z podróży do Turcji i Azji Wschodniej wspólnie z Marguerite Harrison np. Grass: A Nation’s Battle for Life, następnie Chang: A Drama of the Wilderness (nakręcony w Syjamie) oraz fabularny The Four Feathers o walkach z Zulusami (nakręcony w Afryce Środkowej). Zainspirowany życiem goryli, napisał scenariusz i stał się współreżyserem filmu King Kong wytwórni RKO z 1933, który odniósł ogromny sukces. Łączne wpływy z jego wyświetlania wyniosły 1,8 mln dolarów (przy cenie biletu 15 centów). Cooper również zagrał w tym filmie, wcielając się w rolę pilota samolotu, który na tle Empire State Building ostrzeliwuje ogromnego goryla.