Patroni bemowskich ulic #1 Michał Andriolli

W tym artykule przeczytasz między innymi o:

• patronie ulicy
• ciekawostkach z jego życia

Michał Elwiro Andriolli – metrykalnie Elwiro Michał Andriolli (ur. 14 listopada 1836 roku w Wilnie, zm. 23 sierpnia 1893 roku w Nałęczowie) – polski rysownik, ilustrator i malarz, przedstawiciel romantyzmu. Mąż rzeźbiarki Natalii Andriolli z d. Tarnowskiej.

Rodzina

Elwiro (Elwiryon) Michał Andriolli był synem Francesca Andriollego oraz polskiej szlachcianki herbu Nowina Petroneli Gośniewskiej córki Michała i Anny Toszewskiej. Ojciec Elwiro Michała Andriollego – Francesco Andriolli urodził się w 1794 r. w Brentonico w pobliżu miasta Rovereto w Tyrolu, obecnie leżącym we Włoszech. W 1812 r. uczestniczył w kampanii napoleońskiej, a po klęsce Wielkiej Armii, w randze kapitana, trafił do niewoli rosyjskiej. W 1818 osiadł w Wilnie, gdzie wkrótce rozpoczął współpracę z „Kurierem Litewskim”, nazywając się „artystą wydoskonalonym w snycerstwie tak z drzewa, jako też i z kamienia”. W 1827 przyjął poddaństwo rosyjskie i wkrótce się ożenił. W 1832 Francesco Andriolli złożył w Wilnie egzamin uprawniający go do wykonywania zawodu dekoratora i malarza oraz do wykładania rysunku w szkołach powiatowych. Po przedłożeniu kilku prac do oceny przez Cesarską Akademię Sztuk Pięknych w Petersburgu, w 1839 zdobył wysoko ceniony dyplom akademii. Francesco Andriolli zmarł pod koniec lat sześćdziesiątych, miał pięcioro dzieci, z których Erminio (starszy brat Elwira), Adela (młodsza siostra Elwira) oraz Elwiro dożyli pełnoletniości.

Życiorys

Elwiro Michał Andriolli, według metryki chrztu Elwiryon Michał Andriolli, według oficjalnych dokumentów Elwiro (Elwir) Michał Andriolli lub Elwiro Francewicz Andriolli, znany również jako Michał Elwiro Andriolli, Michał Andriolli lub Michał Francewicz Andriolli jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych ilustratorów literatury polskiej i obcej drugiej połowy XIX w. Artysta urodził się w Wilnie 14 listopada 1836, a 5 grudnia tegoż roku został ochrzczony w wileńskim kościele (wg kalendarza juliańskiego odpowiednio 2 listopada i 23 listopada 1836). Pierwszym po ojcu mistrzem i nauczycielem chłopca był zamożny ziemianin, utalentowany malarz oraz rysownik Antoni Zaleski, który wywarł ogromny wpływ na rozwój zainteresowań przyszłego artysty.

W latach 1855–1858 studiował Andriolli w Moskiewskiej Szkole Malarstwa i Rzeźby pod kierunkiem S. Zaranki oraz w Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Sankt Petersburgu, a od 1861 w Akademii Świętego Łukasza w Rzymie. W 1857 roku za Portret studenta Akademia w Petersburgu nadała mu tytuł „niekłassnyj chudożnik”. Andriolli uczestniczył w powstaniu styczniowym w oddziale Ludwika Narbutta. Po klęsce insurekcji ukrywał się pod nazwiskiem Malinowski, a następnie Brzozowski; w październiku aresztowano go w Petersburgu. Po aresztowaniu w 1864 uciekł z więzienia i przedostał się do Londynu, a następnie do Paryża. Do kraju wrócił jako emisariusz Komitetu Emigracji Polskiej; w 1866 ponownie został aresztowany i zesłany do Wiatki w środkowej Rosji. Ułaskawiony w 1871, przyjechał do Warszawy, gdzie pracował jako ilustrator.

W 1873 zakupił ziemię i zamieszkał w Stasinowie koło ówczesnego Nowomińska (dziś w granicach Mińska Mazowieckiego). W 1877 poślubił młodszą o 19 lat Natalię Tarnowską. Nowe wyzwania oraz tragiczne wydarzenie z 1878 roku – śmierć półtorarocznej córeczki, a następnie śmierć matki, a także krajobrazowe zafascynowanie doliną Świdra przyczyniły się do zmiany miejsca pobytu.

W 1880 osiedlił się na północ od Karczewa, w folwarku Anielin (ok. 200 hektarów na terenie dzisiejszego Otwocka i Józefowa), zakupionym od Zygmunta Kurtza, byłego właściciela majątku Otwock Wielki. W swojej posiadłości nad Świdrem artysta wybudował według własnych projektów oprócz swej willi również kilkanaście domów na wynajem, nadając im specyficzny styl, dla którego określenia przyjęła się później nazwa świdermajer, wymyślona już w XX wieku przez Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (forma pośrednia pomiędzy stylem mazowieckim i szwajcarskich schronisk alpejskich). Andriolli był prekursorem działalności letniskowej i wypoczynkowej na terenie dzisiejszego Józefowa, Świdra i Otwocka, czym istotnie przyczynił się do rozwoju tych miejscowości.

W marcu 1883 artysta wyjechał razem z żoną do Paryża, gdzie zamieszkali u Władysława Mickiewicza – najstarszego syna Adama Mickiewicza. Do 1886 pracował jako ilustrator przede wszystkim dla wydawców Firmin-Didot i Hachette. Jego małżeństwo z Natalią, na które mocno wpłynęła śmierć małoletniej córki, zakończyło się ostatecznie w 1887. Para rozwiodła się z orzeczeniem winy po jego stronie. Andriolli żył i pracował w różnych krajach, współpracował i przyjaźnił się z wieloma polskimi pisarzami, publicystami i osobami powszechnie znanymi. Od 1871 jego losy były związane z Warszawą, a także z obszarami południowo-wschodniego Mazowsza, do których należą dzisiejsze miejscowości: Mińsk Mazowiecki, Kałuszyn, Karczew, Otwock i Józefów, oraz odleglejszy Nałęczów, gdzie twórca zmarł i został pochowany.